برآستان جانان(سعدی) + (اخلاق بردیانت مقدم است) چهارشنبه سوری

پیش به سوی چهار شنبه سوری 1400

امسال یعنی سال 2022 شب یک شنبه معادل با سیزدهم فوریه و بیست و چهارم بهمن و صبح دوشنبه صبح معادل با چهاردهم فوریه و بیست و پنجم بهمن ماهجشن آتش افروزی در میان ارمنیان به نام «دِرِندِز» یا «ترانتاز»

ارمنیان ایران این جشن را در نیمه ی زمستان و در شب 13 فوریه به نام «تیرن انداراج»(tearan andaraj یا «دیارنداراج» با تشریفات خاص برپا می کردند و بعدها در ارمنستان «تِرانتاز» و «دِرِندِز» خوانده شد ولی مراسم کنونی این جشن هنوز شباهت های بسیار به مراسم جشن سده دارد.

این جشن که موسوم به درندز یا درنداراج به ارمنی Տեառնընդառաջو به انگلیسی drndarach است معمولاً در 13 یا 14 فوریه برگزار می شود و از جشنهای بسیار کهن ارمنیان است که بعد از پذیرش مسیحیت توسط ارمنیان به آن رنگ و روی مسیحی داده شده است.

 

 

 برای این جشن دو روایت  ارائه می شود

 1: روایت پیش از مسیحیت:در این روز برای سه ایزد به نام های « تیرՏիր » که در ارمنستان  ایزد رویاها و دانایی و دبیری بود و ایزدبانوی « نونه  նաև »  که خدای خورشید بود و«  واهاگنՎահագն » که ایزد رزم و جنگ بود جشن گرفته می شد.

در ارمنستان باستان برای آتش صفات زنانه و برای آب فروزه های مردانه قائل بودند.ا

فلسفه ی وجودی:در افسانه های ارمنستان کهن آمده است که که خدایان آرامازد(=اهورامزدا)و آستقیک بر قله ی کوه پاقات نشیمن داشتند و کمی پایین تر از نوک کوه،جایگاه آتش جاویدان و در پای کوه منزل چشمه ای بزرگ بود.پس آتش و آب خواهر و برادر بودند.بنابراین نه تنها آب و آتش بلکه خاکستر نیز مقدس شمرده میشد.این جشن که بازتابی از جشن سده در روزگار کهن بود با برخی پیرایه ها در زمره ی جشن های کلیسای ملی ارمنی در آمد.

ارمنیان ایران این جشن را در نیمه ی زمستان و در شب 13 فوریه به نام «تیرن انداراج»(tearan andaraj یا «دیارنداراج» با تشریفات خاص برپا می کردند و بعدها در ارمنستان «تِرانتاز» و «دِرِندِز» خوانده شد ولی مراسم کنونی این جشن هنوز شباهت های بسیار به مراسم جشن سده دارد. جشن درندز به جشن سدهء زرتشتیان شباهت داشته و زمانهای آنها هم به هم نزدیک است .

گسترده ترین رسمی که از این جشن باقی مانده پریدن از آتش است که مردم با این کار معتقدند که برایشان موفقیت در زندگی حاصل می شود.

این جمله در جشن درندز گفته می شود

«Գնամանեմբարություն, հոգիսգնաարքայություն»,-

یعنی  من نیکی کنم و روحم به ملکوت برود

 این جشن در واقع یادگار دوران سرما است و به مردم  نوید آمدن بهار را می داده است.

در ارمنستان باستان برای آتش، صفات زنانه و برای آب، فروزه های مردانه ای می پنداشتند. در افسانه های بسیار کهن ارمنی چنین آمده است که خدایان «آرامازد»(همان اهورامزدا) و «آستقیک» بر قله ی کوه پاقات نشیمن داشتند و کمی پایین تر از نوک کوه، جایگاه آتشی جاویدان و در پای کوه منزل چشمه ای بزرگ بوده است. پس آتش و آب خواهر و برادر بودند. بنابراین نه تنها آب و آتش بلکه خاکستر نیز مقدس شمرده می شد.این جشن رفته رفته صورت دینی به خود گرفت و در فرهنگ مسیحی ارمنیان، وارد شد و با برخی پیرایه ها در زمره ی جشن های کلیسای ملی ارمنی درآمد. 

 2: روایت مسیحی:در روایات مسیحی آمده است که وقتی از تولد مسیح چهل روز می گذاشت هنگامی که وی را برای انجام مراسم مذهبی به معبد آوردند درهای سمت راست معبد  که تا آن زمان بسته بودند و باز نمی شدند به ناگاه و با غرش مهیبی باز شدند ، در این زمان مردم به همراه چراغهای خود از خانه هایشان بیرون آمدند تا ببینند این سر و صدا به خاطر چیست.

بدین ترتیب مردم  ، بدون قصد و اراده قبلی با چراغهای خود ، راه مسیح به سمت معبد را چراغانی می کنند و به این ترتیب این جشن بوجود مس آید که موسوم است به درنداراج که متشکل است از دو کلمه ارمنی یعنی տիրոջնընդառաջبه انگلیسی dirojn endarach یعنی مسیح به پیش

اکنون مسیحیان این جشن را که بن مایه اش رنگ مسیحی گرفته در غروب روز ۱۳فوریه برگزاز میکند.در واقع این جشن ۲۵بهمن است. در جشن درندز در شب عيد ناقوس‌هاى کليسا به صدا در مى‌آيند .

آنها با افروختن آتش و آذین بندی گذرگاهها با مشعل و چراغ در کلیسای ملی برگزار میکنند.این جشن که با تشریفات خاص برگزار میشود در آن کپه های بوته را در حیات کلیسا می آورد  و می چیند  و مقام روحانی ارامنه با شمع افروخته ای که از محراب کلیسا آمده است آتش می زنند.آتش این جشن و مراسم آئینی عبادی را مردم هر دو قوم ایرانی و ارمنی کهن مقدس و متبرک می پنداشته اند و برای آن خاصیت قدسیانه تندرستی و آرامش بخش می انگاشته اند.پس از انجام مراسم آتش بازی و هنگام ترک کلیسا هر کس شمع،فانوس یا اخترگردانی(مشعل)را که به آتش صحن یا کلیسا متبرک بود به منزل می بردند.  اکنون ارمنیان هرساله این جشن را در غروب روز 13 فوریه برابر با 24 بهمن ماه به یادبود ورود مریم مقدس همراه با مسیح ِچهل روزه، به بیت المقدس و استقبال از آن ها با افروختن آتش و آذین بندی گذرگاه با مشعل و چراغ، در کلیساها جشن می گیرند.

  

در این جشن، کـُپه های بوته را که در حیاط کلیسا می چینند و با شمع افروخته ای که مقام روحانی ارمنیان از مهراب کلیسا می آورد، آتش می زنند.

هر کس پس از جشن درندز و در هنگام بیرون رفتن از کلیسا، شمع یا فانوس یا اخگردانی (مشعلی) را با آتش فروزان در حیاط کلیسا روشن کرده و به خانه می برد.

جشن درندز به جشن سدهء زرتشتیان شباهت داشته و زمانهای آنها هم به هم نزدیک است .

در این جشن کسانی که دارای نوزاد بوده و یا کسانی که تازه ازدواج کرده اند یا نامزدهایی که با هم عقد کرده اند در حیاط منزل خود ویا در نزدیکی در کوچه آتشی روشن نموده و از طریق خوراکیهای مخصوصی که برای این روز تهیه می شود از حاضرین پذیرایی می کنند که معروف ترین این خورا کها « پُخیند» pokhind است که نوعی شیرینی است .

 

 همچنین در این روز رسم است که کسانی که هنوز ازدواج نکرده اند از روی آتش بپرند و چنین اعتقادی وجود دارد که بخت این افراد باز شده و در آن سال ازدواج خواهند کرد البته این باور را کلیسا تائید نکرده بلکه از اعتقادات مردمی است.

 

 

 

در این روز کودکان و نوجوانان ارمنی  همانند چهارشنبه سوری در خیابانهای محله های خود در ایران ترقه پرانی می کنند.

 Շնորհաւորում   եմ   տրնդեզը   բոլոր

հայերին

 

جشن درندز را به ارامنه تبریک می گویم

  

وی در حکمت شاگرد میرفندرسکی و در فقه و حدیث شاگرد ملامحمد تقی بن مقصود مجلسی بود.

محقق خوانساری در تیز هوشی، نکته سنجی، حضور ذهن و سرعت انتقال چنان بود که برای فهم مطالب، نیاز به فکر کردن نداشت؛ بلکه در تدریس، بدون مقدمه سخن می گفت و در هنگام درس دادن، کتاب به دست نمی گرفت و در مجالس هم به اندازه ضرورت سخن می گفت، و حاضر جوابی، از خصوصیات او بود.

آقا حسین خوانساری در دوران پادشاهی شاه سلیمان اعتبار بسیار و بر شخص سلطان نفوذ فراوان داشت.
محقق خوانساری به عربی و فارسی شعر می‌سرود و منشآت زیبا به هر ۲ زبان پدید ‌آورد وی چند اثر نیز در حکمت دارد.

آقا حسین خوانساری رساله ای در «جبر و اختیار» و ترجمه «نهج البلاغه» علامه حلی (ره) در باب امامت و رساله ای درباره رجعت نگاشت.
وفاتش به سال ۱۰۹۸ در اصفهان و در تخت فولاد به خاک سپرده شده و به حکم شاه سلیمان قبه ای بر آرامگاه او بنا نهاده که هنوز برجاست. وی هم چنین طبعی لطیف داشته و بسیار لطیفه گو و حاضر جواب بود.

نقل است روزی آقا حسین و ملامحمدباقر خراسانی در بازار صفاهان می رفتند قضا را خرسی را کشته بر خری بار کرده از آن طرف می آوردند ملامحمد باقر بر سبیل ظرافت گفت که آقا احوال چیست؟ گفت هنوز مرده من زنده تو را بار است و اصل مطالبه این است که خرس خوانسار و خر خراسان در ملک ایران شهرت دارد.

دانشمند، فقیه و حکیم بزرگ شیعی ایرانی در دوره صفویه پیش از رسیدن بلوغ به قصد کسب معارف و علوم اسلامی به اصفهان رفت و در مدرسه خواجه ملک که مجمع فضلای بزرگ آن زمان بود به تحصیل پرداخت در اصفهان از محضر استادان بسیاری استفاده کرد و به همین جهت خود را تلمیذ البشر نامید که اشاره به کثرت استادانش داشته باشد.

از استادان دیگر وی علاوه بر میرفندرسکی و ملامحمد تقی مجلسی، محقق سبزواری مولف کتاب الذخیره و حیدربن محمد خوانساری نویسنده زبده التصانیف را نام برده اند.

وی در دوران تحصیل گرفتار فقر و تنگدستی بود تا آنجا که از شدت سرما در رنج بوده و قدرت تحصیل آتش نداشت لاجرم لحاف کهنه خود را بر تن پیچیده دور حجره می گردید تا به سبب حرکت گرم شود.

مزار آقاحسین و آقا جمال خوانساری در تخت فولاد اصفهان

ولی سرانجام به جایی رسید که شاه سلیمان صفوی جبّه خود را برای او فرستاد و عذرخواهی کرد که بهتر از این هدیه ای در خور محقق ندارد و در یکی از سفرها نیابت سلطنت و رسیدگی به کارهای کشوری را به وی واگذار کرد.

آقا حسین با وجود جاه و مقام و رفاهی که داشت همواره پناه بینوایان و تهیدستان بود.

او در دانش های معقول و منقول تبحر داشت و به گفته افندی اصفهانی پشتوانه اهل علم بود. وی در آغاز به کلام و فلسفه گرایش داشت ولی بعدها به فقه و اصول گرایید و در این رشته معروف شد و ریاست علمی و مذهبی زمان بر او مسلم شد.

وی در هر دو رشته معقول و منقول تدریس می کرد و به همین جهت به استاد الکل فی الکل معروف شد.

شاگردان و تربیت شدگان او که خود از اعلام فقه و حکمت به شمار می رفتند عبارتند از ۲ فرزندش آقا جمال الدین محمد و آقارضی الدین محمد، محمدصالح خاتون آبادی، ملامیرزای شیروانی، شیخ جعفر قاضی، سید نعمت اله جزایری، محمد بن الفتاح تنکابنی معروف به سراب، علیرضا شیرازی که شاعری فاضل بود و به تجلی تخلص می کرد و نیز میرزا عبداله افندی مولف ریاض العلماء.

آقا حسین خوانساری را ذوالجمالین نیز لقب داده اند زیرا پدرش جمال الدین و پسر جمال الدین هر دو از بزرگان روزگار خویش بودند.

محقق خوانساری نویسنده ای پرکار بود و آثار فراوان از خود به یادگار گذاشت. مهم ترین اثر وی کتاب مشارق الشموس فی شرح الدروس و نیز تعلیقه بر حاشیه محقق سبزواری و الرساله فی مقدمه الواجب است.

بقعه تکیه آقا حسین واقع در تخت فولاد اصفهان را به علت آن که جمع کثیری از بزرگان در آن مدفون می باشند بقعه العلماء می گویند.

محقق سید مصلح الدین مهدوی آورده است که قبر مرحوم حاج شیخ اسداله فهامی از مخصوصین مرحوم آیت اله فشارکی ما بین قبرمرحومین حجتین آقا جمال الدین و آقا حسین خوانساری قرار دارد و در موقع دفن مشارالیه قبر بر علامه محقق خوانساری باز شده و عده ای جسد مبارک علامه خوانساری را صحیح و سالم مشاهده کردند.

از کرامات آن مزار آن است که مردم به جهت زیارت قبر ازدحام و هجومشان زیادتر است از سایر قبوراست.

آقا حسین خوانساری در نگاه رهبر انقلاب
حضرت آیت الله خامنه‌ای در مورد دانشمندان خاندان خوانساری، به ویژه درباره آقا حسین و فرزندش، آقا جمال می‌نویسد:
«بی‌شک، در فهرست این ستارگان غالباً ناشناخته آسمان علم و فرهنگ، خانواده جلیل خوانساری‌ها، به ویژه محقق برجسته و کم‌نظیر، مرحوم آقا حسین خوانساری و فرزند فقیه و حکیم و بزرگوارش، مرحوم آقا جمال خوانساری می‌باشند. در عظمت و شأن مرحوم آقا حسین خوانساری همین بس که نام آوران بزرگی هم چون وحید بهبهانی و شیخ انصاری از او با عناوین «محقق» و «استاد الکلّ فی الکلّ» و امثال آن یاد کرده‌اند.

او و فرزندش، حکیم و فقیه و اصولی و متکلم و ریاضیدان و محدث و ادیب بوده و سهم وافری در شکوفایی و درخشش حوزه فرهنگی و علمی اصفهان در دوران میانی و پایانی صفویه داشته‌اند. اگر چه برخی از مؤلفات فقهی آنان در معرض استفاده اهل فن بوده است، ولی مجموعه آثار آنان هرگز به صورت قابل قبول در دسترس دانش پژوهان علوم اسلامی قرار نگرفته است». 

۩ஜ۩۞۩ஜ۞ஜ۩۞۩ஜ۞

 پیش به سوی  چــهــارشنبه  سوری 1400  

 

__________ ======
برچسب‌ها: برآستان جانان, سعدی, چهارشنبه سوری

خــلدستان طریقت ...